Vla­da je na­sta­vi­la da re­vi­di­ra na­crt za­ko­na o slo­bo­di vje­ro­i­spo­vi­je­sti na­kon ko­men­ta­ra iz 2015. go­di­ne ko­je su da­le raz­ne vjer­ske za­jed­ni­ce i Ve­ne­ci­jan­ska ko­mi­si­ja Sa­vje­ta Evro­pe, ali to još ni­je okon­ča­no, uka­za­no je iz Stejt di­part­men­ta. U iz­vje­šta­ju o vjer­skim slo­bo­da­ma u svi­je­tu, ko­ji je si­noć pred­sta­vio dr­žav­ni se­kre­tar SAD Reks Ti­ler­son, is­ti­če se da dr­ža­va još ni­je sa­či­ni­la spo­ra­zum sa Srp­skom pra­vo­slav­nom cr­kvom.
Pre­ma do­ku­men­tu, Ustav ga­ran­tu­je slo­bo­du vje­ro­i­spo­vi­je­sti, kao i pra­vo na pro­mje­nu svo­je re­li­gi­je. Tvr­di se da usta­vom ne­ma od­re­đe­ne dr­žav­ne vje­re i da taj prav­ni akt ga­ran­tu­je jed­na­kost i slo­bo­du za sve vjer­ske za­jed­ni­ce.
– Za­kon za­bra­nju­je vjer­sku dis­kri­mi­na­ci­ju i go­vor mr­žnje. Vjer­ske za­jed­ni­ce, po­seb­no Srp­ska pra­vo­slav­na cr­kva (SPC) na­sta­vlja­ju da na­vo­de da za­kon ko­ji re­gu­li­še nji­hov prav­ni sta­tus ni­je ade­kva­tan. Vla­da je na­sta­vi­la da re­vi­di­ra no­vi na­crt za­ko­na o slo­bo­di vje­ro­i­spo­vi­je­sti po­sli­je ko­men­ta­ra vjer­skih za­jed­ni­ca. Na­kon ime­no­va­nja opo­zi­ci­o­nog po­li­ti­ča­ra za mi­ni­stra unu­tra­šnjih po­slo­va u ma­ju, vjer­ske za­jed­ni­ce su na­ve­le da je vla­da sma­nji­la svo­je upli­ta­nje u ak­tiv­no­sti vjer­skih za­jed­ni­ca i da je pro­mi­je­ni­la svo­ju po­li­ti­ku od­bi­ja­nja iz­da­va­nja vi­za za sve­šte­ni­ke SPC. No­vi mi­ni­star unu­tra­šnjih po­slo­va po­dr­žao je ar­gu­ment SPC da ne tre­ba da bu­de re­gi­stro­va­na kao no­va vjer­ska za­jed­ni­ca, ali je za­pra­vo bila pri­zna­ta za­jed­ni­ca shod­no ra­ni­jem za­ko­nu – kon­sta­tu­je se u iz­vje­šta­ju ko­ji je pred­sta­vio Reks Ti­ler­son.
Is­ti­če se da su SPC i (ka­non­ski ne­pri­zna­ta.prim.aut) Cr­no­gor­ska pra­vo­slav­na cr­kva (CPC) na­sta­vi­le da se ras­pra­vlja­ju o pi­ta­nju vla­sni­štva nad vjer­skim objek­ti­ma. Stejt di­part­ment na­vo­di da je sva­ka za­jed­ni­ca na­sta­vi­la da odvo­je­no obi­lje­ža­va vjer­ske pra­zni­ke. Pred­sjed­nik Je­vrej­ske za­jed­ni­ce je, ka­ko se uka­zu­je, iz­ja­vio da je pla­ni­ra­no da iz­gra­de no­vu si­na­go­gu.
– Am­ba­sa­dor SAD i osta­li slu­žbe­ni­ci am­ba­sa­de na­sta­vi­li su da se sa­sta­ju sa vla­di­nim zva­nič­ni­ci­ma i raz­go­va­ra­ju o od­no­si­ma iz­me­đu vla­de i vjer­skih za­jed­ni­ca. Am­ba­sa­dor se sa­stao sa li­de­ri­ma SPC, CPC, ka­to­lič­ke cr­kve i Je­vrej­ske za­jed­ni­ce da raz­go­va­ra­ju o sta­tu­su i sa­rad­nji sva­ke za­jed­nce sa vla­dom. Am­ba­sa­da je spon­zo­ri­sa­la od­re­đe­ne do­ga­đa­je da bi pod­sta­kla me­đu­re­li­gij­ski di­ja­log i re­li­gij­sku to­le­ran­ci­ju – pi­še u iz­vje­šta­ju.
Na­vo­di se da vla­da ima spo­ra­zu­me sa Islam­skom i Je­vrej­skom za­jed­ni­com i Va­ti­ka­nom, ko­jim se da­lje de­fi­ni­še prav­ni sta­tus od­go­va­ra­ju­ćih za­jed­ni­ca i re­gu­li­še nji­hov od­nos sa dr­ža­vom.
– U do­go­vo­ru sa Va­ti­ka­nom, vla­da pri­zna­je ka­to­lič­ki ka­non­ski za­kon kao prav­ni okvir cr­kve i is­ti­če imo­vin­ska pra­va cr­kve. Spo­ra­zu­mi sa Islam­skom i je­vrej­skom za­jed­ni­com ima­ju slič­ne od­red­be. Ugo­vo­ri us­po­sta­vlja­ju ko­mi­si­je iz­me­đu sva­ke od tri vjer­ske za­jed­ni­ce i vla­de. Ne po­sto­je slič­ni spo­ra­zu­mi sa SPC, CPC ili dru­gim vjer­skim za­jed­ni­ca­ma. Di­rek­ci­ja za od­no­se sa vjer­skim za­jed­ni­ca­ma u Mi­ni­star­stvu za ljud­ska i ma­njin­ska pra­va re­gu­li­še od­no­se iz­me­đu dr­žav­nih agen­ci­ja i vjer­skih za­jed­ni­ca, i nad­le­žna je za za­šti­tu slo­bo­de vje­ro­va­nja i una­pre­đi­va­nje me­đu­vjer­ske sa­rad­nje i ra­zu­mi­je­va­nja – ocje­nju­je se u iz­vje­šta­ju.
Mi­ni­star­stvo, ka­ko se tvr­di, pru­ža nov­ča­nu po­moć vjer­skim za­jed­ni­ca­ma i za­du­že­no je za ko­mu­ni­ka­ci­ju iz­me­đu vla­de i vjer­skih za­jed­ni­ca. Mi­ni­star­stvo je, pre­ma iz­vje­šta­ju, nad­le­žno za iz­ra­du no­vog za­ko­na ko­ji de­fi­ni­še sta­tus i pra­va vjer­skih or­ga­ni­za­ci­ja.
– Po za­ko­nu re­li­gi­ja se ne pre­da­je u jav­nim osnov­nim ili sred­njim ško­la­ma. Za­kon za­bra­nju­je dis­kri­mi­na­ci­ju, uklju­ču­ju­ći i na vjer­skoj osno­vi. Ustav za­bra­nju­je rad or­ga­ni­za­ci­ja ko­je pod­sti­ču re­li­gi­o­zne mr­žnje i ne­to­le­ran­ci­je, i pred­vi­đa da su­do­vi mo­gu blo­ki­ra­ti ši­re­nje in­for­ma­ci­je i ide­je pu­tem jav­nih me­di­ja ka­ko bi se spri­je­či­lo ši­re­nje vjer­ske mr­žnje ili dis­kri­mi­na­ci­je. Pre­ma za­ko­nu, kri­vič­no je dje­lo iza­zi­va­ti i ši­ri­ti vjer­sku mr­žnju, što uklju­ču­je i ismi­ja­va­nje vjer­skih sim­bo­la ili skr­na­vlje­nje spo­me­ni­ka, spo­men-plo­ča, ili grob­ni­ca. Po­či­ni­o­ci mo­gu do­bi­ti za­tvor­ske ka­zne u ra­spo­nu od šest mje­se­ci do de­set go­di­na – na­ve­de­no je u iz­vje­šta­ju.
Stejt di­part­ment uka­zu­je da je Vla­da na­sta­vi­la da re­vi­di­ra svoj na­crt za­ko­na o slo­bo­di vje­ro­i­spo­vi­je­sti na­kon ko­men­ta­ra iz 2015. go­di­ne ko­je su da­le raz­ne vjer­ske za­jed­ni­ce i Ve­ne­ci­jan­ska ko­mi­si­ja Sa­vje­ta Evro­pe, ali to još ni­je okon­ča­no.
– Mi­ni­star unu­tra­šnjih po­slo­va od ma­ja do no­vem­bra, Go­ran Da­ni­lo­vić, funk­ci­o­ner De­mo­sa, na­pi­sao je pi­smo SPC po­dr­ža­va­ju­ći tvrd­nju SPC da ni­je bi­lo po­treb­no da se re­gi­stru­je za­to što je ima­la za­kon­ski sta­tus pri­je 1977. go­di­ne i ni­je bi­la no­va vjer­ska za­jed­ni­ca. SPC je na­sta­vi­la da tvr­di da je pri­zna­ta kroz pret­hod­ni za­kon, što zna­či da je njen sta­tus bio sta­ri­ji i da ne­ma po­tre­be da se re­gi­stru­je, jer je već okon­ča­na ta pro­ce­du­ra – uka­za­no je u iz­vje­šta­ju.
Pre­ma ocje­ni SPC, ka­ko se na­gla­ša­va, vla­da ni­je ogra­ni­či­la ak­tiv­no­sti SPC na­kon ime­no­va­nja mi­ni­stra unu­tra­šnjih po­slo­va Da­ni­lo­vi­ća u ma­ju.
– Iz SPC su ka­za­li da Da­ni­lo­vić, za raz­li­ku od pret­hod­nih mi­ni­sta­ra unu­tra­šnjih po­slo­va, ni­je us­kra­tio vi­ze za stra­ne sve­šte­ni­ke SPC. Da­na 19. av­gu­sta, sed­me go­di­ne za­re­dom, po­li­ci­ja, na­vo­de­ći za­bri­nu­tost zbog po­ten­ci­jal­nog su­ko­bi, za­bra­ni­la je pred­stav­ni­ci­ma SPC i CPC odr­ža­va­nje pro­sla­ve u cr­kvi Hri­sto­vog Pre­o­bra­že­nja na Iva­no­vim ko­ri­ti­ma – kon­sta­to­va­no je u iz­vje­šta­ju Stejt di­part­men­ta.
M.V.


Na­sta­vlje­ni spo­ro­vi

Ka­ko se uka­zu­je u iz­vje­šta­ju Stejt di­part­men­ta o vjer­skim slo­bo­da­ma, spor se na­sta­vlja iz­me­đu vla­de i SPC po­vo­dom za­htje­va CPC da im se vra­ti na ko­ri­šće­nje dio cr­ka­va i ma­na­sti­ra pod kon­tro­lom SPC.
– Do kra­ja 2016. go­di­ne ni­jed­na vjer­ska za­jed­ni­ca ni­je po­vra­ti­la vla­sni­štvo nad imo­vi­nom ko­ju po­tra­žu­je, ni­ti je vla­da po­nu­di­la na­kna­du po bi­lo kom svoj­stvu. Vla­da je na­sta­vi­la sa po­li­ti­kom neo­be­zbje­đi­va­nja re­sti­tu­ci­je vjer­ske imo­vi­ne eks­pro­pri­sa­ne od ko­mu­ni­stič­ke ju­go­slo­ven­ske vla­de – is­ti­če se u do­ku­men­tu.
Na­sta­vlje­ni su, ka­ko se tvr­di, spo­ro­vi u ve­zi sa vla­sni­štvom nad 750 pra­vo­slav­nih lo­ka­ci­ja iz­me­đu SPC i CPC.
– Sva­ka za­jed­ni­ca za se­be tvr­di da je ona „istin­ska” pra­vo­slav­na cr­kva. Vas­krs, Bo­žić i Bad­nje ve­če pro­sla­vlja­ju na raz­li­či­tim lo­ka­ci­ja­ma. Po­li­ci­ja je i da­lje pru­ža­la za­šti­tu oko cr­ka­va po­vo­dom do­ga­đa­ja ko­je or­ga­ni­zu­ju obje za­jed­ni­ce, po­seb­no u Pod­go­ri­ci i na Ce­ti­nju. Pre­ma me­di­ji­ma, pro­sla­ve su bi­le mir­ne i ni­je bi­lo ni­ka­kvih in­ci­de­na­ta – na­ve­de­no je u do­ku­men­tu Stejt di­part­men­ta.